Η «Αργώ», οι Συμπληγάδες και το περιστέρι

Γράφει: Μαρία Παπαμαργαρίτη 

---

Ανοίγοντας το αντίστοιχο λήμμα στη Βικιπαίδεια αναφορικά με τον ορισμό «Συμπληγάδες Πέτρες», ενημερώνεσαι ότι στη μυθολογία οι Συμπληγάδες «φέρονταν ως δύο πολύ μεγάλοι βράχοι προ θαλάσσιου στενού (διαύλου), που ενώνονταν και αποχωρίζονταν συνεχώς, έτσι ώστε να ήταν αδύνατο το ασφαλές πέρασμα ενός πλοίου». Το πρώτο πλοίο που κατάφερε τελικά τον ασφαλή διάπλου ήταν το πλοίο «Αργώ» με τους Αργοναύτες, που με τη βοήθεια της θεάς Ήρας, πιθανότατα αφού έχασε την πρύμνη του (κατ’ άλλους την πλώρη του) κατάφερε το μέχρι τότε ακατόρθωτο. Συγκεκριμένα, ο Φινέας συμβούλευσε να αφήσουν πρώτα ένα περιστέρι να περάσει ανάμεσα, όπως και έγινε. Οι βράχοι έκλεισαν πίσω από το περιστέρι, που έχασε μόνο κάποια φτερά της ουράς του, και όταν ξανάνοιξαν, η «Αργώ» πέρασε με τους Αργοναύτες να κωπηλατούν με όλη τους τη δύναμη. Από τότε, οι δύο βράχοι ακινητοποιήθηκαν».

Η ερμηνεία που έχει δοθεί στο μύθο των Συμπληγάδων κατέχει πολυποίκιλη φύση, μια και εκτείνεται από την καθαρή επιστημονική ως και την μυθολογική / παραφυσική. Μα ο τρόπος χρήσης του μύθου είναι κοινός, παρά την φθοροποιό κατά κοινή ομολογία ιδιότητα του εν κινήσει χρόνου που προχωρά ανηλεώς. Οι Συμπληγάδες Πέτρες παραμένουν το σύμβολο του ακατόρθωτου. Είναι ο ορισμός που καθρεφτίζει το βαθμό ανυπέρβλητης κατά την πρώτη ματιά τουλάχιστον δυσκολίας. Και έτσι κάθε φορά που κάποιος κατορθώνει να πετύχει το εν πρώτοις ακατόρθωτο, νιώθει σαν τον Ιάσονα και τους συντρόφους του, δυνατός και ικανοποιημένος από την νίκη της ανθρώπινης εξυπνάδας έναντι της φυσικής δυσκολίας. Το περιστέρι είναι η προνόηση που προβλέπει με ακρίβεια το χώρο και χρόνο της σωστής στρατηγικής κίνησης. Και ο Φινέας είναι η γνώση που έχουμε μέσα μας για την αλάθητη δύναμη της πρόβλεψής μας.

Σκεφτόμουν πόσο φυσική μπορεί να θεωρηθεί η δυσκολία που συμβολίζουν οι Συμπληγάδες του σήμερα. Όχι δεν είναι Φυσική. Κατασκευασμένη είναι από τους φόβους μας, τις φοβίες μας, την αμάθειά μας, την διόγκωση της ανεργίας, την έλλειψη ελπίδας. Το περιστέρι στις Συμπληγάδες των μαθητικών εξετάσεων είναι η συνεργασία, το σκονάκι, το περισσότερο και αναλυτικότερο διάβασμα. Το περιστέρι στις Συμπληγάδες του εθνικισμού είναι ο εθνισμός, η πάταξη του τυφλού εγωισμού και της περιφρόνησης άλλων πολιτισμών, και η συνύπαρξη και παράλληλη εξέλιξη του πολιτισμού μας μαζί με άλλους. Δημιουργία ιδανικών, εμφύσηση της πίστης, κατασκευή μεθόδων και τεχνικών μπορεί να γίνουν τα περιστέρια μας, κάθε φορά που νιώθουμε ότι οι Συμπληγάδες ορθώνονται απειλητικά απέναντι σε κάθε κουπί που πάμε να τραβήξουμε.

Και αν για κάθε πούπουλο που χάνουμε φυτεύουμε ακόμα πιο βαθιά τη ρίζα της ελπίδας, τότε δε θα χάσουμε το δρόμο. Τώρα που τα αποδημητικά ξενιτεύονται με ταχύτατους ρυθμούς για τις χώρες των Χρυσόμμαλων δερών, τώρα είναι καιρός να γεννηθούν κάποια περιστέρια ακόμα… για τη χώρα αυτή που ακόμα λέγεται Ελλάδα και που ακόμα γεννάει και ανατρέφει Αργοναύτες, που δεν δειλιάζουν να ναυλώνουν την Αργώ αρκεί να ξέρουν ότι θα έχουν πάντα την αφετηρίας τους να τους περιμένει στην επιστροφή.