Συνοδός παραμένει δυστυχώς και σήμερα η Βία πολλών εκφάνσεων της ζωής μας αγγίζοντας όλες σχεδόν τις πτυχές της και απειλώντας την ηρεμία και ευμάρεια που επιζητά ο κοινός θνητός κατά τη διάρκεια του βίου του.
Οι μορφές της ποικίλλουν ανάλογα με το χώρο εκδήλωσής της, την ιδιότητα των θυτών και των θυμάτων μα και την έντασή της.
Και ίσως οι πιο επικίνδυνες και ύπουλες μορφές της είναι αυτές που εμφανίζονται έμμεσα και δε γίνονται άμεσα αντιληπτοί. Μία έμμεση μορφή Βίας μπορεί για παράδειγμα άνετα να θεωρηθεί η άσκηση πίεσης σε κάποιον να υιοθετήσει συμπεριφορές ή στάσεις που δεν τον εκφράζουν, ή η δημιουργία εκφοβιστικού απειλητικού κλίματος από πλευράς του θύτη για εξασφάλιση της κατάστασης που τον βολεύει.
Ένας από τους "χώρους" που επηρεάζονται άμεσα από την ύπαρξη της βίας και μάλιστα των έμμεσων μορφών της είναι και ο ενδοσχολικός.
Η κυρίαρχη μορφή βίας εντός του σχολικού περιβάλλοντος είναι ο γνωστός παιδικός εκφοβισμός γνωστός διεθνώς με τον αγγλικό όρο bullying.
Τι είναι λοιπόν ο Παιδικός Εκφοβισμός;;; Και πώς αντιμετωπίζεται;
Ο Εκφοβισμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά η δημιουργία φοβίας από πλευράς του Θύτη στο εκάστοτε επιλεγμένο θύμα μέσω της χρήσης λεκτικής απειλής ή σωματικής βιαιοπραγίας. Βέβαια ακόμα και η δημιουργία ενός κλίματος αρνητικής συμπεριφοράς, αδιαφορίας ή περιφρόνησης που αγγίζει τα όρια του σνομπισμού, μπορεί να θεωρηθεί μορφή ενδοσχολικού εκφοβισμού.
Πόσο όμορφα ή ήρεμα μπορεί να νιώθει ένα παιδί μέσα σε ένα περιβάλλον στο οποίο πέφτει θύμα έντονης κοροιδίας όχι μόνο για την εμφάνισή του αλλά ακόμα και για τον τρόπο που αναπνέει; Αυτή είναι μια μορφή της λεγόμενης ψυχολογικής λοιπόν βίας η οποία ασκείται από ένα ή περισσότερα παιδιά στο παιδί που έχει για κάποιο λόγο ή πάλι έτσι για πλάκα και τυχαία βρεθεί στο στόχαστρό τους.
Βρισκόμαστε λοιπόν ξαφνικά αντιμέτωποι με την εξάπλωση του παιδικού εκφοβισμού και νιώθουμε σχετικά ανήμποροι μπροστά στο ολοένα αυξανόμενο κύμα του που κατακλύζει τις σχολικές τάξεις και αυλές.
Η κατάσταση φυσικά επιδεινώνεται και από το γεγονός ότι παρόλο που το γνωρίζουμε και το ακούμε γύρω μας ότι συμβαίνει, εξακολουθούμε- μάλλον λόγω άγνοιας, φόβου και αμηχανίας -να μην το προβάλλουμε ούτε να το συζητάμε ανοιχτά. Ο παιδικός εκφοβισμός λόγω του ότι ασκείται από πλευράς των παιδιών που θεωρούνται αθώα και ανήκουν στις λεγόμενες ιδιαίτερα ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες είναι κάτι για το οποίο δε νιώθουμε έτοιμοι να μιλήσουμε. Αποτελεί μία ακόμα αχίλλειο πτέρνα της κοινωνίας μας η οποία προκαλεί ένα περίεργο φάσμα συναισθημάτων : θυμό, οργή, αγανάκτηση, δυσπιστία ότι όντως συμβαίνει, αμηχανία.
Ο όρος Bullying έχει εμφανιστεί από παλιότερες εποχές. Χαρακτηριστικός είναι ο χαρακτηρισμός της συγγραφέως Βιρτζίνια Γουλφ για το φασισμό του Χίτλερ και το καθεστώς του Ναζισμού, τους εκπροσώπους του οποίου χαρακτηρίζει σε γραπτό της ως Bullies.
Το Bullying δηλαδή η άσκηση εκφοβισμού χαρακτηρίζεται συνήθως από επανάληψη και η αιτία γέννησής του μπορεί να είναι οι υφιστάμενες ιδιατερότητες συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμού που οφείλονται σε πολιτισμικές διαφορές, φυλετική καταγωγή, φύλο, οικονομική ή κοινωνική θέση. Μπορεί όμως και να μην υπάρχει καμία ξεκάθαρα διατυπωμένη ή σχηματισμένη στο μυαλό των Θυτών διακιολογία ή αιτία ή έστω αφορμή για την άσκησή του. Πολλές είναι οι φορές που οι Θύτες όταν 'πιαστούν' και ερωτηθούν για το λόγο της βίαιης συμπεριφοράς τους θα σηκώσουν απλώς τους ώμους και θα απαντήσουν: ΄Ξέρω γω, έτσι για πλάκα' ή ακόμα χειρότερα 'Δεν ξέρω μωρέ. Μας τη δίνει η φάτσα της'.
Ο Μαρξ είχε πει ότι η ''Βία είναι η μαμή της ιστορίας'' σε μια προσπάθεια ίσως να καταδείξει τη σαρωτική δύναμη της Βίας να γεννάει προβλήματα και καταστάσεις που μετατρέπονται αυτομάτως λόγω της καταστροφικής τους επίδρασης σε ιστορικά γεγονότα.
Γεογονός αδιαμφισβήτητο πάντως αποτελεί πλέον η εκδήλωση φαινομένων ενδοσχολικής βίας με ανυπολόγιστες ηθικές και υλικές ζημιές σε παιδιά από παιδιά. Αξιοσημείωτο επίσης βάσει των ερευνών όλων των εμπλεκόμενων στην έρευνα του φαινομένου κοινωνικών λειτουργών, παιδοψυχολόγων, δασκάλων και γονιών είναι ότι τα θύματα σχολικής βίας μετατρέπονται πολύ εύκολα σε θύτες. Μία ερμηνεία αυτού του παράδοξου είναι η άποψη ότι ίσως αυτός που υποφέρει σε μια προσπάθεια να υψώσει κάπως το πληγωμένο και φοβισμένο ανάστημά του υιοθετεί τη βίαιη συμπεριφορά απλώς και μόνο για να αποδείξει στον ευατό του ότι είναι δυνατός παρά τα βασανιστήρια που υπέστη.
Πώς λοιπόν αντιμετωπίζεται;
- Χρειάζεται άμεση συνεργασία της σχολικής κοινότητας με την οικογένεια. Θεωρείται απαραίτητο το χτίσιμο ενός κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ γονιών και παιδιών οπότε σε κάθε περίπτωση εμφάνισης έστω και ψήγματος σχολικού εκφοβισμού, το παιδί να μπορεί να μιλήσει και να το εξομολογηθεί στους γονείς του.
-Μεγάλη σημασία έχει φυσικά ο ρόλος των γονιών του θύματος. Απαγορεύεται ρητώς η εμφάνιση κοροιδίας του στυλ ΄Καλά τι χαζομάρες είναι αυτές που μας λες;; Είναι δυνατόν να φοβάσαι τους συμμαθητές σου;' γιατί κάθε άλλο παρά το επιθυμητό αποτέλεσμα φέρνουν. Σκεφτείτε ότι μια πληγωμένη ψυχή θέλει πρώτα από όλα να νιώσει ασφάλεια και αγάπη η οποία δεν μπορεί να προσφερθεί με απορριπτικές ατάκες.
-Απαραίτητη επίσης η άμεση παρέμβαση των γονιών του Θύτη μόλις αντιληφθούν ή τους κοινοποιηθεί ότι το παιδί τους ασκεί βίαιη συμπεριφορά. Η συζήτηση και η διερεύνηση των αιτιών μιας τέτοιας συμπεριφοράς γίνεται πάντα σε συνεργασία με τη βοήθεια ειδικού μα δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αλλαγή του οικογενειακού κλίματος που πυροδότησε τέτοιου είδους συμπεριφορά προϋποθέτει ειλικρινή προσπάθεια και θυσίες από πλευράς των ίδιων των γονιών.
Συμεπρασματικά θα λέγαμε πως και στην περίπτωση του Σχολικού εκφοβισμού ισχύει ο κανόνας που ισχύει για όλων των ειδών τα προβλήματα. Υπάρχει πάντα λύση αρκεί να εξασφαλίζεται η συνεργασία, η σκληρή και ειλικρινής δουλειά από πλευράς όλων των μεπλεκομένων και η υπομονή. Κανένα πρόβλημα δεν εμφανίζεται ξαφνικά. Σιγοβράζει πάντα στη φωτιά το τσουκάλι των συνθηκών που το γεννούν. Για αυτό και πάντα ακούγεται δια στόματος όλων ότι η πρόληψη είναι σημαντικότερη της αντιμετώπισης.
Ναι η πρόληψη είναι σημαντικότερη μα για να υπάρξει πρέπει να προηγηθεί η αποδοχή της πραγματικότητας. Και η πραγματικότητά μας έχει πολλούς κακούς δράκους και μάγισσες για τους οποίους το μαγικό ξόρκι που θα λύσει τα μάγια τους και τις κακίες τους δεν είναι άλλο από μια λέξη: Συνεργασία !
